زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر فعالیت‌های زنان نقاش دوران پهلوی (1304ـ1357‌ش)

عوامل مختلفی در دوران پهلوی بر حضور زنان تأثیرگذار بود. در ساختارهای جدید پس از مشروطه و همراه با مدرنیسم پهلوی، و نیز دیگر گفتمان‌ها، دربار به دولت و رجال به مردم تبدیل شدند. در این دوران، زنان در رویکرد جنسیتی از یک طبقة در خود به یک طبقة برای خود تبدیل شدند. پیامد زمینه‌های اجتماعی سبب شد تا در دوران پهلوی دوم شاهد حضور فعال‌تر زنان نسبت به گذشته در عرصة نقاشی باشیم؛ چنان‌که تاریخ نگارخانه‌های تهران از 1328 تا 1357 مؤید این امر است. مقالة حاضر به بررسی زمینه‌هایی می‌پردازد که این زنان را از حاشیه به متن کشاند و تلاشی است برای پاسخ به این پرسش که چه زمینه‌های اجتماعی جهت ارتقای حضور زنان نقاش دوران پهلوی مؤثر بوده است؟ در این پژوهش، گردآوری مطالب کتابخانه‌ای و میدانی است و به روش تطبیقی توصیفی‌ـ تحلیلی نگاشته شده و می‌توان دریافت که حضور مردان حمایت‌کننده در خانواده، آموزش، طبقة اجتماعی، زندگی شهری، عمومی‌سازی فرهنگ به لطف رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی، حضور حقیقی و حقوقی ملکه، حمایت‌های حاکمیت و سیاست‌های فرهنگی، جنبش‌های اجتماعی زنان و دگرگونی نقش زنان در قرن بیستم نقشی تعیین‌کننده در ارتقای جایگاه زنان نقاش این دوران داشته است.